De gave van aandacht

Als je een probleem voor iemand wilt oplossen, probeer dan eens te luisteren

Op een zomerdag liep een vriend van mij op straat toen hij zag hoe een jongen van zijn fiets viel en zijn knie schaafde. Het gezicht van de jongen vertrok van de pijn, hij greep naar zijn knie, maar hij gaf geen kik. Mijn vriend knielde bij hem neer, wees naar de knie en stelde vast: ‘Dat doet vast pijn...’, waarop de jongen riep: ‘Ja, het doet heel erg pijn!’ en in tranen uitbarstte. Toen de jongen was uitgehuild, begon hij te wijzen op andere littekens op zijn lichaam. Hij vertelde bij elk hoe hij die had opgelopen. ‘Het was alsof hij nooit de kans had gehad om iemand te vertellen hoeveel pijn het had gedaan’, zei mijn vriend later. Nadat hij uitvoerig de geschiedenis van zijn littekens uit de doeken had gedaan, voelde de jongen zich opgelucht en kon zowaar weer lachen. Hij stapte op zijn fiets en reed de straat uit. Wat deed mijn vriend nu eigenlijk? Niet zoveel. Hij negeerde de pijn van de jongen niet. Hij probeerde er geen oplossing voor te vinden. Hij deed niet eens moeite om de jongen te kalmeren toen hij daar stond te huilen. In plaats daarvan ging hij gewoon naast de jongen zitten om de pijn te erkennen. En terwijl hij zo luisterde, bleef de jongen praten en praten – totdat hij uiteindelijk zichzelf had genezen. In het dagelijks leven zijn er voortdurend mogelijkheden om getuige te zijn van het verdriet van een ander. Zo’n benadering draait niet om het oplossen van de problemen van de ander – al is dat vaak wel het gevolg. Veel belangrijker is het om onze volledige aandacht te geven aan iemand die het nodig heeft. Dat is niet ingewikkeld: het begint met minder doen en meer luisteren. Luisteren met onze volledige aandacht kan leiden tot genezing. ‘Door het erkennen van de wanhoop van een ander transformeren we die’, zegt Kaethe Weingarten, hoogleraar in de psychologie aan Harvard en auteur van Common Shock, Witnessing Violence Every Day: How We Are Harmed, How We Can Heal. Weingarten noemt die erkenning de essentie van meeleven. Dit is wat we ervoor nodig hebben: het talent om kalm en rustig te luisteren, een diepe wens om de ander te begrijpen, en de bereidheid om zelf te veranderen door datgene wat we te horen krijgen. Weingarten heeft de principes van meeleven onderwezen in getraumatiseerde gemeenschappen in Zuid-Afrika en Kosovo, maar ze zegt dat iedereen ze overal en altijd kan toepassen. Wanneer we bijvoorbeeld in de supermarkt in de rij bij de kassa staan en een klant horen die de caissière onbeschoft behandelt, kunnen we volgens Weingarten op een helende manier meeleven door iets te zeggen als: ‘Het spijt me dat diegene onbeschoft tegen u deed en ik hoop dat de rest van uw dag beter is.’ Weingarten: ‘Het voelt misschien alsof dat geen zoden aan de dijk zet. Maar ik geloof in het effect van een steen in een vijver, in de grote invloed van een klein gebaar.’ Het begint allemaal met actief, betrokken luisteren – een uitdaging op zichzelf, vindt Andrew Weiss. Hij schreef hierover in Beginning Mindfulness: Learning the Way of Awareness. Volgens Weiss staan onze vooroordelen in de weg om goed naar anderen te luisteren. Dat kan voortkomen uit emoties, zoals angst en bezorgdheid. Eén van de meest verraderlijke emoties is – opmerkelijk genoeg – een oprecht verlangen om andermans problemen op te lossen. ‘Als we gericht zijn op het oplossen van problemen werpen we een barrière op tussen onszelf en de ander’, vindt Weiss. ‘Mijn vrouw heeft mij daar bewust van gemaakt. Jaren geleden was ze eens heel geschokt over iets en ik begon meteen goede raad aan te dragen. Toen stopte ze en zei: “Ik wil niet dat je met een oplossing komt, ik wil dat je luistert.” En ik realiseerde me hoe ongelooflijk ontmoedigend het voor de ander moet zijn als we telkens proberen zijn problemen op te lossen. Als we dat doen, zeggen we eigenlijk dat hij zelf geen kans heeft te ontdekken wat goed voor hem is.’ Of we nu luisteren naar een geliefde, een vreemde in de supermarkt of een kind dat is gevallen op straat – het is verrassend hoeveel invloed we kunnen hebben om anderen te helpen zichzelf te genezen met louter de gave van onze aandacht. Dat is allesbehalve passief. In een wereld waar iedereen vooral wil praten en waar maar weinigen echt gehoord worden, is luisteren een krachtige techniek geworden.

Bron: nl.Odemagazine.com