Antroposofie: één van de vele wegen van persoonlijke ontwikkeling

Antroposofie is een spirituele filosofie en occulte wetenschap gebaseerd op de leer van Rudolf Steiner (1861-1925), die het bestaan postuleert van een geestelijke wereld die toegankelijk zou zijn via innerlijke ontwikkeling. De antroposofie beweert kennis van de wereld te kunnen verkrijgen door een van de zintuigen onafhankelijk denken.

Ze biedt een weg van persoonlijke ontwikkeling, gebaseerd op zelfkennis die wordt verworven via praktische oefeningen. Ze is concreet actief op talloze terreinen van het dagelijks leven die verband houden met de ontwikkeling en waardigheid van de mens: onderwijs (Steiner-Waldorfscholen), bijzonder onderwijs (educatieve zorg voor gehandicapte kinderen en volwassenen), landbouw (biodynamische landbouw), voeding, architectuur, de kunst en  de geneeskunde.

Volgens de antroposofie is de kosmos één geheel waarin alle delen onderling afhankelijk zijn en elkaar beïnvloeden. Ze ziet de mens als samengesteld uit vier bestanddelen of lichamen:  

1. een fysiek lichaam, dat we normaal waarnemen;
2. een etherisch lichaam of de vitale functionele organisatie, zetel van het vermogen tot regeneratie, wondgenezing en vegetatieve grondstofwisseling - de organisatie van de fysieke lichaam is daarvan het resultaat;
3. een astraal lichaam ofwel de organisatie van de gevoeligheid, verantwoordelijk voor de dierlijke organisatie (zenuwstelsel, bewegingsapparaat, ademhaling, hormonen), motor van emoties, instincten, verlangens;
4. en een egotisch lichaam ofwel de organisatie van het ik, het zelf, waarop het individuele geweten en het vermogen tot denken, spreken en culturele activiteit berusten.

De werking van het fysieke lichaam steunt op de variabele interactie tussen de hierboven genoemde elementen volgens drie onderling afhankelijke, fysiologische functionele systemen:  

1. een zenuw-zintuigsysteem dat de bewuste activiteiten regelt alsook hun gevolgen voor het organisme als geheel;
2. een stofwisselingssysteem dat verantwoordelijk is voor de uitwisseling van energie en stoffen;
3. en een ritmisch systeem waaronder alle ritmen van het organisme vallen, in het bijzonder de ademhaling en bloedsomloop.

Behalve geneesmiddelen biedt ze ook een op de persoon afgestemd dieet (antroposofische voeding) en aanvullende therapieën: therapie door beweging, zoals euritmie en Bothmergymnastiek, specifieke (ritmische) massage, kunsttherapie, muziektherapie, enzovoort.

Rudolf Joseph Lorenz Steiner (1861 – 1925) was een Oostenrijkse filosoof, schrijver, architect en pedagoog. Hij is bekend geworden als grondlegger van de antroposofie en haar praktische toepassingen, zoals het vrijeschoolonderwijs, de antroposofische geneeskunst, de heilpedagogie en de biologisch-dynamische landbouw.

In zijn vroege filosofische werken behandelt Rudolf Steiner de problematiek van het menselijke kenvermogen en de menselijke vrije wil. Hij weerlegt enkele zogenaamde vooroordelen van Immanuel Kant en laat zien hoe de ideeën van Goethe, Fichte en Hegel verder ontwikkeld kunnen worden. Hoogtepunt van deze periode is zijn boek 'Filosofie van de vrijheid'.

Vanaf de eeuwwisseling  we spreken van 1900 - trad Rudolf Steiner naar buiten met voordrachten en werken over esoterische onderwerpen waarvoor aanvankelijk alleen binnen kringen van de Theosofische Vereniging belangstelling bestond. In deze periode schreef hij zijn basiswerken 'Theosofie', 'De wetenschap van de geheimen van de ziel' en 'De weg tot inzicht in hogere werelden'.

In 1912 verliet Steiner de Theosofische Vereniging, opgericht door Helena Blavatsky, in verband met een fundamentele onenigheid met het bestuur met betrekking tot hun bedoeling om de toen nog jonge Jiddu Krishnamurti aan de wereld voor te stellen als de Messias, de teruggekeerde en gereïncarneerde Christus - voor Steiner een absurditeit. Tijdens dit conflict uitte zich een diepgaand verschil van inzicht rond de taak en de 'levensweg' van de mens op aarde.

Een aantal leden van de Theosofische Vereniging volgde hem en zij vormden een nieuwe beweging, steunend op zijn leer die hij antroposofie noemt. Niet de Theos (Het Goddelijke) is maatgevend voor wijsheid (Sofia), maar de Antropos: de zich geestelijk ontwikkelende mens.

Inhoudelijk belangrijke thema's van de antroposofie zijn: de geestelijke wereld van de hiërarchieën, de Christus-mysteriën, Christian Rosencreutz, de moderne scholingsweg, karma en reïncarnatie.

Maar, het Duitse 'Bundesministerium' heeft op 6 september 2007 besloten twee daarvoor aangemelde boeken van Steiner niet op te nemen in de 'Index jugendgefährdeten Schriften'. Hoewel de commissie elementen aantrof die naar haar oordeel 'in onze huidige tijd als racistisch te beoordelen zijn', was het voldoende dat de betreffende uitgever heeft toegezegd deze boeken van Steiner van commentaar te voorzien, en exemplaren die momenteel in de winkels liggen, van een inlegblad te voorzien.

Auteur: Angelus

Bron: Spiritualia.be